RZEKA OLZA

Olza to prawy dopływ Odry, płynie z Beskidu Śląskiego przez Pogórze Śląskie i Kotlinę Ostrawską, w Czechach (jako rzeka Olse) i w Polsce; długość 86,2 km, powierzchnia dorzecza 1118 km2 (z tego w Polsce 479 km2); wypływa na pn.-wsch. od Koniakowa, na południowych stokach Gończorki, na wysokości około 870 m n.p.m.; w górnym biegu przyjmuje kilka dopływów, z których do największych należą: Rzawka (Rdzawka) z Jasinowym Potokiem, wypływająca spod Przełęczy Koniakowskiej (uważana niekiedy za źródłowy potok Olzy) oraz Beskidek, wypływający na wysokości około 760-840 m n.p.m., na pn.-wsch. od Istebnej; od północy grzbiet Pietraszonka oddziela źródłowe potoki Olzy od górnego biegu Czarnej Wisełki, od południa ich zlewnie graniczą ze zlewnią Czadeczki (zlewisko Morza Czarnego), wypływającej z grzbietu Ochodzita koło Koniakowa; górski bieg Olzy jest kręty, dolina odznacza się zmienną szerokością, rzeka płynie na zachód wśród lasów i łąk górskich, zbierając wody licznych strumieni (najdłuższy Połomity spod przełęczy Kubalonki); Olza opływa od północy i zachodu wieś Istebną i przełomową doliną przebija się między Młodą Górą a Wzgórzami Jasnowickimi; za wsią Jasnowice przekracza granicę Polski, okrąża od południa i zachodu grupę górską Stożka i skręca na pn.-zach.; na terenie Czech przepływa przez miasta: Jabłonków, Bystrzycę, Trzyniec; kilka kilometrów przed Cieszynem staje się rzeką graniczną (dzieli miasto na polski Cieszyn i Czeski Cieszyn) i jest nią aż po wieś Kaczyce w Polsce i Darkov w Czechach, po czym znów płynie w granicach Czech aż do wsi Gołkowice (w Polsce); poniżej Gołkowic Olza staje się znów rzeką graniczną prawie do ujścia; ujście na wysokości około 195 m n.p.m. w pobliżu wsi Olza. Spadek doliny w górnym biegu 15%o, w dolnym 1%o; średni roczny przepływ (1964-90) w dolnym biegu 8,3 m3/s (Cieszyn); maksymalna rozpiętość wahań stanów wody 1 m. Ważniejsze dopływy: Puńcówka, Piotrówka, Szotkówka z Lesznicą. Nad górną Olzą, w okolicach Koniakowa i Istebnej, pięknie położone przysiółki, przez które wiodą szlaki turystyczne łączące Wisłę i Baranią Górę ze Stołowym Wierchem i Zwardoniem na południu. Główne miasto nad Olzą - Cieszyn.